سال دوم / شمارۀ پانزدهم / راز پولدار شدن / حجت گلپایگانی

راز پولدار شدن
در شرایط اقتصاد تورمی
حجت گلپایگانی
hojat@mehregon.com




در ادبیات اقتصادی و همچنین در گفت‌وگوهای روزانه، واژۀ تورم زیاد به‌کار برده می‌شود، ولی دربارۀ این‌که تورم چیست، چگونه و از کجا آغاز شد و به ویژه دربارۀ اینکه در شرایط اقتصادی تورمی چگونه می‌توان پولدار شد کمتر سخنی به‌میان می‌آید. آنچه در زیر به نظرتان می‌رسد کلیاتی در این باره است.


تورم
[1] ترقی شدید و نسبتاً آنی سطح عمومی قیمت‌ها است. تورم وقتی به وقوع می‌پیوندد که مقدار پول یا سپردۀ پولی در جریان گردش نسبت به مقدار کالاها و خدمات عرضه شده افزون‌تر باشد. یا هنگامی که اعتماد عمومی به پول ملی از میان رفته و مردم در پی آن باشند که پول خود را به کالا تبدیل نمایند.
به طوری که نویسندۀ اقتصادی مورتن شِلمن
[2] می‌نویسد، تورم از زمان فرانکلین روزولت رئیس جمهوری اسبق آمریکا و مشاور اقتصادی برجسته او "مینارد کینز"[3] شروع شد. در سال 1932 ایالات متحدۀ آمریکا دچار یک رکود اقتصادی وحشتناک بود. میلیون‌ها نفر بی‌کار بودند و شرکت‌ها یکی پس از دیگری به علت ورشکستگی سقوط می‌کردند. مغازه‌ها پر از اجناس و کالاهای مختلف بودند، ولی مردم پولی برای خرید آنها نداشتند. تولید دچار وقفه شده بود و در نتیجه بی‌کاری باز هم شدیدتری را به دنبال می‌آورد. روزولت به پیروی از اندرز اقتصادی کینز پول‌هایی را که برای نخستین بار در تاریخ آمریکا فاقد پشتوانۀ طلا بود به جریان انداخت. در واقع این دلارها صرفاً اسناد بده‌کاری دولت بودند. رئیس جمهور برنامه‌های مصنوعی کار ایجاد کرد؛ کارهایی از قبیل صاف و هموار کردن جاده‌ها، سروسامان دادن به جنگل ها و حتی کشیدن تابلوهای نقاشی!

دلارهای بدون پشتوانه‌ای که صرف این گونه کارها و پرداخت دستمزد کارگران مربوطه می‌شد، طبعاً توسط آنها صرف خرید کالاها و خدمات مختلف می‌گردید. ایجاد چنین تقاضاهایی کارخانه‌ها را مجدداً به کار انداخت و دورِ باطل رکود اقتصادی شکسته شد. این تدبیر اقتصادی همان گونه که کینز پیش‌بینی کرده بود دقیقاً مؤثر واقع شد و به تدریج طی مدت هفت سال شکوفایی و رونق اقتصادی آمریکا و دنیا را سبب گردید.

تنها اشکال یا ابر تیره‌ای که بر فراز این رونق وجود داشت افزایش سریع حجم اسکناس بدون پشتوانه بود. ارزش این دلارها صرفاً بستگی به آن داشت که سایر کشورهای دنیا تا چه حد آن را قبول و ارزش‌گذاری می‌کردند. در هر حال حجم این گونه اسکناس بدون پشتوانه هر سال فزونی می‌یافت. کینز با آگاهی از این موضوع پیشنهاد کرده بود هنگامی که رونق اقتصادی ایجاد گردید دولت بایستی با استفاده از افزایش درآمدها دلارهای اضافی را که در دورۀ رکود به جریان گذاشته شده بود از دور خارج نماید، ولی عدم رعایت این نکته مهم تبدیل به عیب و نقطۀ ضعف بزرگ برنامه گردید، زیرا شرایط سیاسی، حذف و کاهش هزینه‌های دولتی یا افزایش مالیات‌ها را عملاً کاری غیرممکن ساخته بود و زیادی حجم پول در گردش نسبت به حجم کل کالاها و خدمات تولیدی ایجاد فشارهای تورمی می‌نمود.

یک مثال تاریخی و بهتر تورم، وضعیت اقتصاد آلمان در فاصلۀ سال‌های 1914 تا 1923 است. دلایل این تورم لجام گسیخته حجم بالای هزینه‌های دولتی به خاطر جنگ، پرداخت مبالغ گزاف غرامت جنگی و همچنین تصمیم بانک مرکزی آلمان در مورد خودداری از تبدیل مارک به طلا بود. نتیجه این اوضاع چنین شد که در 15 نوامبر 1923 مارک آلمان به حدی سقوط کرده بود که تنها یک دلار آمریکا قادر به خرید یک تریلیون مارک گردید. از سال 1919 تا 1920 ویژگی تمام تورم‌ها یعنی هجوم مردم برای خرید طلا و ارزهای خارجی به وقوع پیوست به طوری که بهای طلا طی مدت یک سال 1500 درصد و بهای کالاهای وارداتی 1900 درصد افزوده شد. در دورۀ نهایی این تورم یعنی از 1922 تا 1923 کالاهای وارداتی و طلا 22000 درصد، تولیدات داخلی 18000 درصد و قیمت مواد غذایی 14000 درصد افزایش یافته بود.

آنچه در بالا خواندید تعریف و تاریخچۀ بسیار کوتاهی از تورم بود و اما اینکه در شرایط اقتصادی تورمی چگونه باید سرمایه‌گذاری کرد؟ مورتن شلمن عقیده دارد که دو راز برای پولدار شدن و بهره‌گیری از شرایط تورمی وجود دارد. راز اول خرید دارایی غیرمنقول مانند زمین و مسکن است، زیرا بهای این دارایی‌ها علی‌رغم اینکه پول قدرت خریدش را از دست می‌دهد افزایش می‌یابد. خرید طلا و سایر فلزات قیمتی، کالاهای مختلف و همچنین سهام برخی از شرکت‌ها نیز از این گونه است. راز دوم گرفتن وام است، زیرا معمولا باعث می‌شود که سرمایۀ شما بیشتر از نرخ تورم افزایش یابد. خلاصه اینکه خرید دارایی غیرمنقول و گرفتن وام حساب شده برای سرمایه‌گذاری تنها زمینه‌های مهمی هستند که می‌توانند منافع هنگفتی را در دوران تورم ایجاد نمایند.

منابع:

1ـ دکتر منوچهر فرهنگ، فرهنگ علوم اقتصادی، تهران 1351
2.
How the Invest your money & Profit from Inflation, Morton Shulman, Edmonton, 1925
3. Maynard Keynes

 

Comments