زمین
تنها سیاره‌ای که در آن حیات وجود
دارد[1]
ترجمه و خلاصه نویسی از احمد قندهاری
زمین پنجمین سیاره از
منظومۀ شمسی است و هر چند که بقیۀ سیارات از آن کوچک‌ترند ولی متراکم‌ترین آنها به
حساب می‌آید. تراکم زمین 5.5 برابر تراکم آب است. شکل زمین کاملاً کروی نیست. به
دلیل نیروی گریز از مرکز شکل زمین در مناطق استوایی محدب شده است به طوری که قطر
زمین در مناطق استوایی 15 کیلومتر از مناطق قطبی بیشتر است.
لایه‌های زمین
زمین از چهار لایه تشکیل شده است. لایۀ اول پوستۀ زمین است که شامل خشکی‌ها و کف
دریاها و اقیانوس‌هاست. لایۀ دوم لایۀ شنل مانندی است که قسمت مرکزی زمین را پوشش
می‌دهد. لایۀ سوم مایع است که مغز یا هستۀ زمین را می‌پوشاند. و آخرین و چهارمین
لایه مغز یا هستۀ زمین است که جامد است.
آهن گداخته در مرکز زمین که به طور دائم در اطراف هسته جریان دارد باعث ایجاد
جریان الکتریکی قوی‌ای می‌شود که تا حدود 60000 کیلومتری زمین جریان می‌یابد.
اتمسفر یا جوّ زمین
اتمسفر یا جوّ زمین پوششی است از گازهای مختلف که دور زمین را احاطه کرده است.
ضخامت آن در حدود 1000 کیلومتر است. بدون این جوّ یا اتمسفر زندگی در روی زمین
امکان نداشت. خود اتمسفر از پنج لایه تشکیل شده است. نزدیکترین لایه به پوستۀ زمین
که تروپسفر نام دارد دارای هوا می‌باشد.
حرکات زمین
1. حرکت وضعی
حرکت وضعی، حرکت زمین به دور محور فرضی شمالی جنوبی است که باعث ایجاد شب و روز می‌شود.
2. حرکت انتقالی
حرکت انتقالی، حرکت زمین در مدار خود به دور خورشید است که پس از یک بار چرخش، یک
سال شمسی طی می‌شود و زمان آن حدود 365.25 روز است.
3. حرکت رقص محور
این حرکت یک لرزش سینوسی در مدار
زمین ایجاد می‌کند.
جنگل‌ها
جنگل‌های زیادی هم در نیم‌کرۀ شمالی و هم در نیم‌کرۀ جنوبی وجود دارند. یکی از
جنگل‌های معروف، جنگل بارانی است که در برزیل واقع است. این جنگل بیش از 180
میلیون سال قدمت دارد و غنی‌ترین جنگل در روی کرۀ زمین است. وسعت این جنگل به
بزرگی و وسعت کشور استرالیاست و بیشترین منابع آب شیرین جهان را دارد. این جنگل
پاک کنندۀ منطقۀ بزرگی از کرۀ زمین است.
بلندترین و عمیق‌ترین نقطه روی کرۀ زمین
مرتفع‌ترین منطقه روی زمین قلۀ اورست است که 9 کیلومتر ارتفاع دارد. گودترین منطقه
در اقیانوس آرام در نزدیکی‌های فیلیپین است که 11 کیلومتر عمق دارد و به دراز
گودال معروف است.
حیات روی کرۀ زمین
اگر زمین به خورشید دورتر و یا نزدیک‌تر بود حیات در روی کرۀ زمین وجود نداشت. زمین
به طور خودکار منابع خود را بازیافت می‌کند. گیاهان و حیوانات بخشی از این جریان
بازیافتند. همۀ موجودات زنده اکسیژن مصرف می‌کنند و گازکربنیک پس می‌دهند. گیاهان
و درختان روزها گازکربنیک محیط را می‌گیرند و اکسیژن پس می‌دهند. موجودات زنده،
نیتروژنِ اتمسفر را می‌گیرند و پروتئین تولید می‌کنند. باکتری‌های درون خاک
نیتروژن و گازکربنیک را به محیط بر می‌گردانند. گیاهان فاسد شده و استخوان‌های
حیوانات برای خاک نیتروژن آزاد می‌کنند.
لایۀ اُوزن
اُوزن گاز بسیار مهمی در اتمسفر زمین است که یک لایه از آن را تشکیل می‌دهد. این
لایه پرده‌ای است که جلوی اشعۀ مضّر ماورای بنفش نور خورشید را می‌گیرد. این لایه
در ارتفاع 15 تا 50 کیلومتری از سطح زمین قرار دارد.
زندگی بشر تاثیر زیادی بر محیط زمین دارد. ویرانی جنگل‌ها، آلودگی صنایع، دود گاز
ناشی از سوخت وسایل حمل و نقل و افراط در مصرف منابع باعث می‌شود که زندگی در روی
زمین به خطر بیافتد و زندگی همۀ موجودات زنده را به خطر بیندازد. سوخت مواد معدنی
مانند ذغال سنگ، نفت و مشتقات آن، گازهایی به نام گازهای گل‌خانه‌ای ایجاد می‌کنند
که باعث سوراخ شدن لایۀ اُزون می‌شود. در اثر پارگی لایۀ اُوزن هم زمین گرم‌تر می‌شود
و هم اشعۀ مضّر خورشید مستقیماً به زمین می‌رسد و حیات همۀ جانداران را به خطر می‌اندازد.
دود کارخانه‌ها در هوا با ابرها ترکیب شده تولید اسید سولفوریک و اسید نیتریک می‌کند
که به صورت باران اسیدی به زمین برمی‌گردد. این باران اسیدی باعث آلودگی آب
رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، دریاها و درختان می‌شود که برای زندگی بشر و سایر حیوانات
فوق‌العاده مضّر است.
قدمت زندگی بشر در روی کرۀ زمین
میمون‌ها حدود دو میلیون
سال پیش، انسان‌های وحشی در اواسط عصر حجر حدود 400 هزار سال پیش و انسان امروزی
حدود 100 هزار سال پیش روی کرۀ زمین به وجود آمدند. با توجه به این که عمر کرۀ
زمین حدود 4.5 میلیارد سال است، عمر بشر امروزی خیلی ناچیز است.
چگونگی پیدایش حیات در روی زمین
در مورد چگونگی پیدایش حیات در روی زمین چند نظریه وجود دارد که هیچ‌کدام آنها
قطعیت ندارد. یک نظریه این است که سلول‌های حیاتی به علت برخورد ستارۀ دنباله‌داری
به زمین به وجود آمده باشد. نظریۀ دیگر این است که رعدوبرق خیلی قوی ناگهان به
اتمسفر زمین کشیده شده باشد و باعث عکس‌العمل‌های شیمیایی شده و سلول‌های حیاتی
ایجاد شده باشند.
جذر و مد زمین
نیروی کشش قوی بین زمین و ماه با نیروی کشش خورشید موجب جذر و مد زمین خواهد شد.
در واقع آن قسمت از زمین که به ماه نزدیک‌تر است به طرف ماه کشیده می‌شود و آب‌های
دریاها و اقیانوس‌ها، برای پر کردن این جابجایی به آن قسمت کشیده می‌شوند. به این
علت امواج بزرگ دریاها و اقیانوس‌ها ایجاد می‌شود. وقتی زمین و ماه و خورشید در یک
راستا قرار می‌گیرند این جذر و مدها بیشتر است.
توجه داشته باشید که خورشید 1295029 برابر زمین است.
پانویس‌ها
1. برگرفته از کتاب Earth and Universe نوشتۀ Duncan Brewer - ترجمۀ احمد قندهاری
| 
