اصول عکاسی

 

قسمت سوم و ادمۀ مقالۀ اصول عکاسی

در قسمت‌های قبلی این مقاله موارد زیر مورد بحث قرار گرفت:

شناخت دوربین
رزولوشن و فشرده سازی
مُدهای فلاش و تاثیرپذیری فلاش
مدهای برنامه ریزی شده
کنترل های ویژه
پرهیز از اجزای شلوغ در کادر
نقطۀ فوکس
آشنایی با تکنیک پانینگ

جهت دسترسی و استفاده از مطالب شمارۀ قبل به قسمت بایگانی وب‌سایت مهرگان مراجعه کنید.

 

***

پراش نور یا Diffraction و تاثیر آن در عکاسی

 

حتما بارها این جمله را شنیده‌اید که "برای تهیۀ عکس‌های شارپ‌تر، از دیافراگم‌های کوچک دوربین‌تان استفاده کنید". دلیل این عقیده آن است که در دیافراگم‌های باز، لنزها تصاویری با اعوجاج بیشتر ایجاد می‌کنند. همچنین گاهی دیافراگم‌های کوچک و خیلی کوچک برای افزایش عمق میدان نیز به‌کار می‌روند. به خصوص در عکس‌های ماکرو که کوچک بودن عمق میدان خود یک مشکل بزرگ محسوب می‌شود.
اما یک پدیدۀ اپتیکی به نام پراش نور وجود دارد که می‌تواند شارپنس تصاویر را در دیافراگم‌های کوچک مورد تاثیر قرار دهد. در این نوشتار، به بررسی این پدیده خواهیم پرداخت و طرز مقابله با آن را ذکر خواهیم کرد.

پراش نور

شعاع‌های موازی نور هنگام عبور از یک روزنۀ کوچک، از همدیگر دور می‌شوند و با یکدیگر تداخل می‌کنند. هر چقدر اندازۀ روزنه در قیاس با طول موج نور کوچک‌تر شود، این پدیده شدیدتر می‌شود. اما به هرحال باید دانست که در روزنه‌های بزرگ نیز پراش نور وجود دارد اما عملاً قابل چشم پوشی است.

و

 

به علت تداخل امواج نور، برخی از این شعاع‌ها همدیگر را خنثی می‌کنند و برخی به هم اضافه می‌شوند. این پدیده باعث ایجاد الگویی به شکل زیر می‌شود:

در مورد دیافراگم‌های دایره‌ای الگوی دو بُعدی حاصله، Airy Disk نامیده می‌شود. این اصطلاح از نام George Airy گرفته شده است.

قطر این دیسک (یا دقیق‌تر، قطر اولین دایرۀ سیاه رنگ آن)، به عنوان معیاری جهت تعیین دقت حداکثر یک سیستم اپتیکال استفاده می‌شود. اندازۀ این Airy Disk فقط به دو عامل بستگی دارد. اندازۀ روزنه و طول موج نور.
وقتی اندازۀ این Airy Disk به circle of confusion فیلم یا سنسور نزدیک شود، می‌تواند عاملی برای کاهش دقت تصویر شود.

 

Diffraction در عکاسی

در تصویر زیر دقت کنید. با کاهش اندازۀ دیافراگم تا f16 دقت و شارپنس افزایش می یابد. همان گونه که انتظار داریم، این مسئله به علت وجود اعوجاج در دیافراگم‌های باز این لنز است. اما از f22 بتدریج شارپنس کمتر می‌شود و این مساله در دیافراگم‌های f32 و f45 بسیار قابل ملاحظه می‌گردد.

جدول زیر دیافراگمی را نشان می‌دهد که می‌تواند در تهیۀ تصاویر شارپ ایجاد محدودیت نماید. با دقت در این جدول مشخص می‌گردد که حداقل دیافراگم برای فرمت‌های مختلف متفاوت است. همچنین دقت کنید که این جدول برای تهیۀ چاپ‌های با اندازۀ 8 در 10 اینچ یا همان 20 در 25 سانتی متر، مناسب است. هر دوی این فاکتورها یعنی فرمت مورد استفاده و نیز اندازه چاپ در بطن تعریف Circle of confusion قرار دارد.

چند نکته کاربردی

- برای تهیۀ عکس‌های شارپ در اندازۀ 20 در 25 سانتی متر با دوربین‌های با اندازۀ سنسور APS-C (دوربینهایی نظیرCanon 350D ،Canon 30D ،Nikon D70 ، Nikon D50 و ...) حداقل دیافراگم مناسب f16 است. اگر چاره‌ای نداشتید، f22 هم قابل قبول است. این دو مقدار در دوربین‌های فول فریمCanon 1Ds و Canon 5D برابر با f22 و f32 است.

- اگر نیاز به دیافراگم‌های کوچکتر دارید، بازهم می‌توانید از F های بزرگتر استفاده کنید، به شرط آنکه اندازۀ چاپ خود را کاهش دهید.

- با توجه به جدول مشخص می‌شود که چرا در دوربین‌های دیجیتال compact معمولاً دیافراگم‌های خیلی کوچک تعبیه نمی‌شود. در این دوربین‌ها مشکل پراش نور از f4 یا f5 شروع می‌شود.

- پراش نور منحصر به دوربین‌های دیجیتال نیست. دوربین‌های فیلمی نیز بر طبق اندازۀ فریمشان طبق جدول فوق، دارای حداقل دیافراگم محدود کننده هستند.

- جدول فوق فقط مشخص می‌کند که در چه دیافراگمی پراش نور باعث شروع کاهش شارپنس می‌گردد. اما اینکه دیافراگم ایده‌آل یک لنز چه مقدار است، بستگی به نوع لنز دارد. کوچک کردن دیافراگم، ابتدا شارپنس را افزایش می‌دهد، اما با شروع پراش نور مجدداً شارپنس افت می‌کند.
سوال: حداکثر شارپنس لنزهای مختلف با دوربین‌های فرمت APS-C در چه دیافراگمی است؟
پاسخ: بستگی به لنز دارد. در لنزهای معمولی با فوکوس در حداقل فاصلۀ ممکن (دراین حالت اعوجاج بیشتر است)، f16 شارپترین تصاویر را تولید می‌کند. همین لنزها با فوکوس در بی‌نهایت، دیافراگم اپتیمم آنها f11 خواهد بود، و f8 و f16 آنها نتیجۀ کم و بیش مشابهی دارند. درلنزهای گرانقیمت که حداقل اعوجاج را دارند، حداکثر شارپنس آنها در دیافراگم f5.6 است. دراین لنزها دیافراگم‌های f4 تا f11 خوب است و از f22 و دیافراگم‌های کوچکتر نباید استفاده شود.

- اگر با یک سیستم (‌دوربین و لنز) به دیافراگم محدود کننده نزدیک شویم و یا حتی از آن عبور کنیم، مهم است بدانیم که پراش نور تنها یکی از عوامل کاهش دهندۀ شارپنس تصویر است. اشکال در فوکوس، حرکت دوربین، لنزهای با کیفیت کم و ... همگی در کاهش شارپنس کلی دخالت دارند و پراش تنها جزئی از این مجموعه است.

- گاهی پراش و کاهش شارپنس منتج از آن مفید است. مانند هنگامی که بخواهید شارپنس در محل focal plane را به سود افزایش شارپنس در دو سر طیف عمق میدان کم کنید. در این موارد استفاده از دیافراگم‌های کوچک مناسب است.




ده اشتباه رایج در عکاسی دیجیتال

 قبل از اینکه با سر به دریای عکاسی دیجیتال شیرجه بروید، خیالتان راحت باشد که قبل از شما کسان بسیاری شیرجه رفته‌اند و سرشان به سنگ خورده‌است! آنها اشتباهاتی مرتکب شده و درس‌ها از آن گرفته‌اند که نتایج تجربیات آنها در اختیار شما است. البته این بدان معنی نیست که دیگر شما مرتکب هیچ اشتباهی نخواهید شد، ولی شما می‌توانید از اشتباهات رایج تازه‌کاران مشتاق عکاسی دیجیتال پرهیز نمایید.

1- دوربین شما دقت کافی یا مشخصات فنی مناسب ندارد.
قبل از خرید دوربین دیجیتال، خوب در مورد هدف و نحوۀ استفاده از آن در حال حاضر و در آینده فکر نمایید. اگر هدفتان از خرید دوربین چاپ عکس‌هایی در اندازه 10X8 یا بزرگتر است، از خرید مدل‌های با رزولوشن پایین خودداری کنید. همین‌طور اگر کارتان نیاز به اتصال فلاشی قوی دارد دوربینتان حتما باید دارای محل نصب فلاش خارجی باشد (که اکثر دوربین های دیجیتال ندارند). یک لیست از مشخصاتی که دوربین‌تان باید داشته باشد بنویسید و هنگام خرید دوربین از آن برای انتخاب دوربین مناسب استفاده کنید.

2- عکاسی با رزولوشن پایین
برای جای دادن عکس‌های بیشتر روی یک کارت حافظه این است که دوربین را روی رزولوشن پایین تر از حداکثر تنظیم نمایید. این کار خوب است ولی تا زمانی که عکسی دیدنی که بخواهید از آن پرینت بزرگی بگیرید، نگرفته باشید. پایین آوردن رزولوشن یک دوربین استفاده از عکس‌های آن را محدود می‌کند و امکان گرفتن یک پرینت بزرگ و دقیق را از آن می‌گیرد. مگر آنکه شما کاملا مطمئن باشید که عکس‌هایی که می‌گیرید فقط برای نمایش روی وب، ایمیل کردن یا برای استفاده رزولوشن پایین دیگری مورد استفاده خواهد بود. اگر اینطور است تنظیم را در حالت Jpeg یا Tiff در فشرده‌ترین حالت قرار دهید. اگر عکسی زیبا و مهم به دست آید شما بی نهایت خوشحال خواهید شد. در مورد رزولوشن باید بیشتر بیاموزید.

3- تمام شدن باتری در شرایط حساس
دوربین‌های دیجیتال به توان الکتریکی، آنهم به مقدار زیاد نیاز دارند. هیچ چیز ناامید کننده‌تر از این نیست که برای گرفتن صحنه‌ای حساس شاتر را فشار دهید و علامت یا صدای تمام شدن باتری و خاموش شدن دوربین را ببینید. برای اطمینان از آماده بودن دوربین در شرایط حساس از شارژ کامل باتری‌ها اطمینان حاصل نمایید و حتما باتری یدکی همراه خود داشته باشید. باتری‌ها را باید خوب بشناسید.

4- ته کشیدن حافظه در شرایط حساس
دوربین‌های دیجیتال همراه یک کارت حافظه فروخته می‌شوند، ولی معمولاً این مقدار حافظه فقط برای گرفتن چند عکس با کیفیت متوسط کافی است. در نظر بگیرید که تصمیم دارید که چند عکس بگیرید و اطمینان حاصل نمایید که کارت حافظه با ظرفیت کافی همراه دارید. بالاترین حافظه‌ای را که جیبتان اجازه می‌دهد بخرید و یا اگر ارزانتر در می‌آید چند حافظه کم‌ظرفیت‌تر بخرید و خیال خودتان را راحت کنید که در شرایطی گیر نخواهید کرد که تاسف از دست‌دادن منظره‌ها و یا صحنه‌های تکرار نشدنی را بخورید.

5- در آوردن نابجای کارت حافظه
برای گرفتن عکس در دوربین دیجیتال مراحلی باید طی شود که در انتهای آن ثبت تصویر روی کارت حافظه قرار دارد. این پروسه چند ثانیه طول می کشد. اگر در حالت عکسبرداری پی در پی سریع عکس گرفته باشید این پروسه طولانی‌تر هم خواهد شد. این مساله که قبل از خارج کردن کارت حافظه از دوربین فرصت کافی برای ضبط تصویر را بدهید بسیار ضروری است.  اگر در حین این عملیات کارت حافظه را بیرون بکشید ممکن است عکس‌ها را از دست بدهید. دوربین‌های دیجیتال دارای نمایشگری است که در حین ضبط تصویر چشمک می‌زند. قبل از انجام هر کاری روی کارت مطمئن شوید که چشمک زدن این لامپ قطع شده باشد. حتماً عادت نمایید که قبل از خارج کردن کارت حافظه دوربین را خاموش کنید.

6-گرفتن عکس از صحنه‌های سریع
خوشبختانه امروزه دوربین‌های دیجیتال بیشتری در حال نزدیک شدن به سرعت پاسخ فیلم های عکاسی هستند. به بیان ساده به مجرد فشار دادن شاتر عکس گرفته می‌شود. ولی متاسفانه خیلی از مدل‌ها هنوز کُند بوده و آنچه که در مانیتور آن نمایش داده می‌شود همانی نخواهد بود که در عکس ثبت می‌شود. اگر دوربین شما چنین است دو راه برای فائق آمدن بر آن وجود دارد. اول آنکه خود را عادت دهید بدون اینکه وابسته به تصویر نشان داده شده در مانیتور باشید، بر اساس تجربه، بهترین زمان فشار دادن شاتر را به دست آورید. دوم این‌که روی سوژه‌های ساکن نحوۀ قفل کردن فوکوس دوربین‌تان را یاد بگیرید. در شرایطی که می‌خواهید از جسم متحرک و یا صحنه سریعی عکس بگیرید از قبل فوکوس را روی فاصله مناسبی قفل کنید. چون هنگامی که فوکوس انجام شده باشد با فشردن شاتر بلافاصله عکس گرفته‌می‌شود.

 

7- عکس گرفتن از صحنه‌های سریع در مد عکس تکی
اگر تنظیم دوربین شما روی مد عکس تکی تنظیم شده باشد بعد از گرفتن عکس تا زمان آماده‌ شدن برای عکس بعدی زمانی طول می‌کشد که به علت ثبت اطلاعات عکس روی کارت حافظه است. ممکن است دوربین در طی این زمان با نشان دادن عکس گرفته شده شما را سرگرم نماید. این مد برای گرفتن عکس از سوژه‌های ثابت مناسب است، ولی هنگامی که می‌خواهید از سوژه‌های در حال حرکت عکس بگیرید باید تنظیم دوربینتان را تغییر دهید. در بعضی دوربین‌ها می‌توانید نمایش تصویر بعد از گرفتن عکس را غیر فعال نمایید که باعث سریع‌تر شدن زمان آماده شدن برای عکس بعدی می‌شود. در بعضی از دوربین‌ها نیز می‌توانید مد گرفتن چند عکس متوالی را فعال نمایید که قبل از اینکه دوربین به ثبت تصاویر بپردازد چند عکس مختلف می‌توانید بگیرید.

8- مدیریت نامناسب عکس‌ها
دربارۀ این موضوع قبلاً هم صحبت شده است. شما برای این‌که حداکثر بهره را از دوربین‌تان ببرید باید روند کاری منظمی شامل گرفتن عکس، انتقال به کامپیوتر، نگهداری و مرتب کردن منطقی عکس‌ها و گرفتن کپی پشتیبان روی CD را رعایت نمایید. ممکن است عادت‌دادن خودتان به انجام دقیق این کارها کمی مشکل باشد، ولی این کار ضامن استفادۀ درست و بدون اشتباه از عکس‌هایتان می‌باشد.

9- انتظار اصلاح عکس‌ها با نرم افزارهای ویرایش تصویر
در بعضی از فیلم‌ها پلیسی دیده‌اید که از عکسی که کاملاً تار است چگونه عکسی واضح از صورت مجرم تهیه می‌کنند و یا عکسی غیر واضح در شب را به عکسی روشن مثل وسط روز تبدیل می‌نمایند. زیاد جدی نگیرید. این قدرت اسرارآمیز کامپیوترها زاییدۀ قوه تخیل کارگردان فیلم است.
با استفاده از یک نرم افزار ویرایش تصویر خوب مثل فتوشاپ می‌توان تصویر رنگ پریدۀ زیر نور فلورسانت را بهبود داد، قرمزی چشم را اصلاح کرد، روشنایی و کنتراست را بهتر نمود و کارهایی از این قبیل، ولی در قدرت و کیفیت کار محدودیت‌هایی وجود دارد. بعضی اشکالات هستند که با هیچ نرم افزاری قابل برطرف شدن نمی‌باشند.

 

10- ضبط روی عکس اصلی
ممکن است شما در حال تجربه کردن یک نرم افزار ویرایش تصویر و امتحان جلوه های عجیب و غریبی که بر روی تصویر و رنگ‌ها ایجاد می‌کند باشید. کارهایی که انجام می‌دهد بسیار جالب است و شما می‌خواهید ادامۀ کار را بعداً انجام دهید. کلید Ctrl-S را می‌زنید و عکس ضبط می‌شود.
شما نمی‌خواستید این طور شود، ولی اکنون عکس اصلی با عکس تغییر داده‌شدۀ شما جایگزین شده است و دیگر وجود ندارد. همیشه یادتان باشد قبل از شروع کار با چنین نرم افزارهایی بااستفاده ازSave as یک کپی از تصویر اصلی تهیه نموده و روی آن کار کنید.