کنوانسیون جهانی حقوق کودک مصوبۀ سازمان ملل متحد
دیباچه
مادۀ 1 - تعریف کودک، انسانی است زیر 18 سال مگر اینکه سن بلوغ در کشورهای
مربوطه زودتر تعیین شده باشد. مادۀ 2 - منع تبعیض حکومتها موظف به اجرای حقوق این کنوانسیون برای هرکودکی می
باشند. این حقوق باید بدون تبعیض و بدور از هرگونه وابستگی به نژاد، رنگِ پوست،
زبان، عقاید سیاسی، خواستگاه اجتماعی، قومی و یا ملی، توانمندی مالی، عدم توانایی،
موقعیت والدین و هر موقعیت دیگری که کودک در آن است، اجرا شود. حکومتها موظفند تا
همۀ اقدامات لازم را انجام دهند تا هر کودکی، از همۀ اشکال تبعیض و مجازات به خاطر
موقعیت و یا ابراز عقیده و فعالیت های والدین یا سرپرست یا اقوام خودش، بدور باشد. مادۀ 3 - پشتیبانی از منافع کودک در انجام هر اقدامی که به نوعی به کودک مربوط می شود، و در هر بخشی اعم از عمومی، خصوصی، قضایی و ...، رعایت منافع کودک برسایر مسائل مقدم است. حکومتها موظف اند از کودکان پشتیبانی نموده، اقدامات حقوقی
و قانونی لازم را بعمل آورند، و اطمینان دهند که سازمان های پشتیبانی و نگهداری
کودک دارای استانداردهای لازم، به ویژه در زمینۀ ایمنی و بهداشت هستند. مادۀ 4 - تعهدِ دولتها حکومتها، باید اقدامهای ضروری و مناسب قانونی و اداری را به
عمل آورند تا حقوق پذیرفته شده در این کنوانسیون را اجرا نمایند. حکومتها باید تا آخرین
حد ممکن از تمامی منابع موجودِ ملی خود، و درصورت نیاز از همکاری های بین الملی، در
این زمینه استفاده کنند. مادۀ 5 – مسئولیت های والدین حکومتها، باید به حقوق و مسئولیت های والدین و یا سرپرست قانونی کودک، توجه لازم نمایند تا نسبت به حقوق کودک کوتاهی نشود.
هر کودکی حق زندگی دارد و این حق ذاتی اوست که از طرف همۀ
حکومت ها به رسمیت شناخته شود. ادامۀ حیات و پیشرفت کودک باید از طرف حکومت ها به طور
کامل تضمین شود. مادۀ 7 - حقوق مربوط به تولد هرکودکی از بدو تولد، حقِ داشتنِ نام دارد که باید ثبت شود. همچنین داشتن تابعیت حق اوست و در صورت امکان باید والدین خود را شناخته و از سوی آنها نگهداری شود. حکومتها باید حقوق عنوان شده در این پیمان نامه را در رابطه
با حقوق و قوانین داخلی خود و وظایف بین المللی، حتی در مورد "کودک بدون
تابعیت یا آواره"، تضمین نموده و اجرا نمایند. مادۀ 8 - حفظ هویت فردی کودک حکومتها موظف هستند که حقوق کودک را رعایت کرده و هویت
فردی، تابعیت، نام و روابط شناخته شدۀ خانوادگی او را مطابق قانون حفظ نمایند. در
صورتی که هویت فردی کودک، به طور غیرقانونی مخدوش شود، حکومتها باید در جهت رفع
آن، اقدام فوری نمایند. مادۀ 9 - جدایی از پدر و مادر حکومتها، باید اطمینان دهند که یک کودک، علی رغم میلش، از
والدینش جدا نشود مگر اینکه بر طبق قوانین، ثابت شود که آن جدایی به نفع کودک و
لازم است. و البته باید امکان شرکت همۀ افراد مربوطه در آن تصمیم گیری را فراهم
آورد. هرگاه جدایی نتیجۀ اقدام حکومت باشد، مثلاً زندان، تبعید و
یا مرگ یکی ازوالدین یا هر دوی آنها و یا مرگ کودک، حکومت موظف است برپایه درخواست
والدین یا کودک و یا سرپرست قانونی او، اطلاعات لازم را در مورد محل شخص غایب در
اختیار این افراد قرار دهد، مگراینکه این عمل به نفع کودک نباشد و به او زیان
برساند. حکومتها باید اطمینان دهند که افراد با تقاضای چنین درخواستی، از طرف
حکومت در معرض خطر قرار نگیرند. 1. هرگاه کودک یا والدین او درخواستِ خروج از کشور و یا
ورود به کشور دیگری را برای پیوستن به اعضای خانوادۀ خودشان مطرح کنند، ترتیب این
امر باید به طور انسانی و سریع از طرف حکومت داده شود و چنین درخواستی نباید دارای
هیچگونه خطری از سوی حکومت برای متقاضی و یا وابستگان او باشد. 2. کودکی که والدین او در کشورهای متفاوت بسر می برند، حق
دارد با هر دوی آنها به طور شخصی، منظم و مستقیم تماس داشته باشد، مگر در صورت
وجود شرایط استثنایی. حکومتها، مکلف به رعایت حق کودک و والدین مبنی بر با هم بودن
آنها هستند. مادۀ 11 - کودک ربایی حکومتها باید جهت مبارزه با قاچاق کودکان، اقدامات لازم را بنمایند.
حکومتها باید حق عقیدۀ شخصی کودک را به رسمیت بشناسند. کودک
در تمامی امور مربوط به خود، آزادی ابراز عقیدۀ شخصی را که مطابق سن و رشد اوست،
دارد. باید به کودک امکان داده شود که در دادگاه ها و ... نظراتش را به طور مستقیم
یا با کمک وکیل و یا شخص مسئول و مناسبِ دیگر، مطابق قوانین موجود، ابراز دارد. مادۀ 13 - آزادی بیان کودک حقِ آزادی بیان دارد و باید بتواند اطلاعات و عقاید را
از راه های دیداری، شنیداری، ... یا هر انتخابی دیگر، و فرامرزی، مبادله کند مگر
این حق در موارد خاص تصریح شده در قانون، محدود شده باشد. مادۀ 14 - آزادی مذهب، وجدان و اندیشه کودک حقِ آزادی اندیشه، وجدان، و مذهب را دارد. حکومتها باید به حقوق و وظایف والدین یا سرپرست کودک در رابطه با اجرای این حق در مراحل مختلفِ سِنی کودک توجه نمایند.
حق کودک برای شرکت در اجتماعات و تشکیل آن آزاد است. مادۀ 16 - حفظ حریم خصوصی حکومتها مسئول عدم تعرض به حریم شخصی و خصوصی کودکان، شامل همۀ جوانب مربوط به امور خانوادگی، مسکونی، حیثیتی و مکاتبات شخصی و برخورداری کودک از پشتیبانی قانونی در مقابل چنین آسیب هایی هستند.
حکومتها باید امکان دسترسی کودک به همۀ منابع گوناگون اطلاع
رسانی در سطح ملی و بین المللی، به ویژه آنهایی که برای سلامت جسمی، روانی او
مفیدند را قراهم نماید. مادۀ 18 - نگهداری کودک توسط والدین پدر و مادر هر دو با هم مسئول تربیت و رشد کودک هستند.
حکومت موظف به پشتیبانی از والدین در انجام وظایف خود در رابطه با تربیت و رشد
کودک است. حکومت موظف به کمک برای نگهداری از کودکانی است که والدین شاغل دارند. مادۀ 19 - پشتیبانی کودکان در برابر سوء استفاده حکومتها موظف به پشتیبانی از کودک با همۀ امکانات حکومت در مقابل هر شکل از رفتار آسیب زا، سوء استفادۀ جنسی و تجاوز جسمی یا روانی هستند. حکومتها باید اقدامات پشتیبانی همراه برنامه های اجتماعی برای کشف و پیشگیری جرایم نسبت به کودک و همچنین درمان آسیب وارده برکودک و کمک به والدین و یا سرپرست را بنمایند. حکومتها موظف به پشتیبانی ویژه از کودکی که به طور موقت یا
دائم از آغوش خانواده محروم شده و یا به دلیل نفع خودش باید خانواده را ترک کند،
می باشند. مادۀ 21 - فرزندخواندگی در سیستم کفالت و فرزند خواندگی باید منافع کودک و آسایش او
تامین شود. مادۀ 22 - پناهندگی حکومتها باید حقوق کودکی که از نظر قوانین داخلی و یا بین
المللی پناهنده شناخته شده است را تضمینِ نمایند. مادۀ 23 - حقوق کودکانِ توانجو کودکانِ توانجو (معلول) باید یک زندگی شایستۀ انسانی داشته
باشند. حکومتها موظف به حفظ حیثیت و تسهیل زندگی اجتماعی، حقِ پشتیبانی ویژۀ
حکومتی برای فراهم کردن امکانات مناسب با توجه به نیازهای اختصاصی کودک توانجو، هستند
و باید در جهت آموزش، پرورش، و شکوفایی هر چه بیشتر کودک تلاش کنند. مادۀ 24 – مراقبت های بهداشتی حکومتها باید حقِ کودک برای داشتن سلامتی و استفاده از همۀ
امکانات، برای سلامت ماندن، بهبودی و درمان بیماری را تضمین کنند. مادۀ 25 - نظارت بر مراکز نگهداری حکومتها موظف به کنترل و رسیدگی منظم مراکز نگهداری کودکان می
باشند تا اینکه تمام امور به نفع کودکان باشد. مادۀ 26 - بیمه و خدمات اجتماعی پوشش بیمه های اجتماعی برای همۀ کودکان با توجه به شرایط
خانوادگی کودکان. مادۀ 27 - سطح زندگی مناسب کودکان حق داشتن زندگی متناسب با موقعیت و رشد روانی، جسمی،
قومی، و اجتماعی خود را دارند. که البته تامین شرایط مطلوب، در مرتبۀ نخست، وظیفۀ
والدین و یا سرپرست اوست. حکومتها باید برای اعطای کمک های مالی و در صورت
نیازمندی، تامین خوراک، مسکن و پوشاک کودکان تلاش کنند. مادۀ 28 - آموزش و پرورش حق تحصیل دورۀ ابتدایی برای همه اجباری و رایگان است. مدارسِ
گوناگون آموزشی و حرفه ای به طور ارزان یا رایگان باید در اختیار افراد کم درآمد
قرار گیرد. امکان ورود به مدارس عالی، مشاورۀ شغلی و حرفه ای باید برای همۀ کودکان
وجود داشته باشد. حکومتها باید برای کاهش تعداد کودکانی که مدرسه را رها می کنند و
همچنین برای حضور منظم کودکان در مدرسه تلاش کنند. حکومتها باید تلاش کنند تا روند
آموزش و پرورش در مدارس در خور منزلت انسانی باشد. حک.متها باید در ریشه کنی بی سوادی
و گسترش فن و دانش تلاش کنند. مادۀ 29 - اهداف تربیتی حکومتها موظف به تایید اهدف تربیتی می باشند که عبارتست از: - شکوفایی شخصیت، استعداد، و توانایی های روانی و جسمی کودک - پرورش احساس احترام و توجه به حقوق بشر، آزادی های اساسی، محیط زیست، هویت فرهنگی و زبان، ارزش های ملی سرزمین و فرهنگ دیگر سرزمین ها - آماده کردن کودکان برای زندگی در یک جامعۀ آزاد بر پایۀ تفاهم، صلح، تحمل دگر اندیشان و دگرباشان (همجنس خواهان) - تساوی حقوق زن و مرد -
دوستی ملت‌ها و گروه‌های قومی یا ملی/مذهبی مادۀ 30 - پشتیبانی از اقلیت ها حکومتها موظف به حفظ
حق کودکانِ اقلیت های مذهبی، قومی و یا زبانی می باشند تا بطور جمعی یا
فردی از زبان، فرهنگ و مذهب خود برخوردار بوده و از آنها استفاده کنند. مادۀ 31 - بازی و اوقات فراغت حکومتها موظف به توجه و پشتیبانی از حق کودکان برای داشتن امکانات
بازی، سرگرمی، استراحت، شرکت فعال و آزادانه در امور فرهنگی و هنری در خور سن آنها می باشند. مادۀ 32 - منع بهره کشی حکومتها باید تلاش کنند تا کودک مورد بهره کشی اقتصادی قرار
نگیرد و به کاری گمارده نشود که برای سلامتی جسم یا روان او یا تربیت و رشد او
زیان بخش است. مادۀ 33 - پشتیبانی در برابر مواد مخدر حکومتها باید تمام اقدامات مناسب را بعمل آورند تا کودک را علیه مواد اعتیادآور و مخدر پشتیبانی نمایند و از به کارگیری کودکان در تولید و یا توزیع این مواد جلوگیری کنند.
حکومتها باید خود را موظف بدانند که کودک را در مقابل
هرگونه بهره کشی سکسی و سوء استفاده جنسی پشتیبانی کنند. حکومتها باید با تمامی امکانات موجود از ربودن و خرید و فروش کودکان به هر منظوری که باشد، جلوگیری کنند.
حکومتها، باید کودکان را درمقابل انواع بهره کشی که به زیان
آنهاست، پشتیبانی کنند. مادۀ 37 - منع خشونت در دادگری، تضمین فرآیند انسانی در دادرسی و مجازات حکومتها باید ممنوعیت موارد زیر را تضمین کنند: شکنجه، رفتار غیر انسانی و توهین آمیز، صدور مجازات اعدام و حبس های طولانی مدت برای کودکان زیر هجده سال، توقیف و حبس های غیرقانونی و بر پایه ی تصمیم های شخصی و ...
- حکم زندانی شدن برای کودکان باید مطابق قانون و به عنوان آخرین چاره و آنهم برای مدتی بسیار کوتاه باشد. - با کودکان در حبس باید رفتاری انسانی، بدون تحقیر و توهین، و متناسب با سن هر کودک صورت گیرد. کودکان باید حق ملاقات با خانوادۀ خود را داشته باشند و یا در شرایط فوق العاده استثنایی با آنها از طریق نامه در ارتباط باشد. - کودکان حق استفاده از وکیل در دادگاهی قانونی و مستقل که جانبدار دولت، حزب، و ... نباشد را دارند.
حكومتها وظیفه دارند كه حتی در شرایط جنگی قوانین انسانی و مربوط به كودكان را رعایت كنند. و باید تضمین كنند كه هیچ كودكی تا قبل از پایانِ سن پانزده سالگی خود، در جنگ شركت داده نشود، و در شرایط جنگی تمام اقدامات را برای پشتیبانی كودكان آسیب دیده از جنگ، انجام دهند.
حكومتها باید همۀ اقدامات مناسب را برای سلامتی روحی، جسمی و اجتماعی كودكی كه از بدرفتاری، شكنجه، بهره کشی یا هر عمل غیرانسانی آسیب دیده است، انجام دهند.
حكومتها باید اقدامات لازم جهت درمان با حفظ شان انسانی كودكی كه از حبس یا اتهام وارده آسیب دیده است را بنمایند تا احترام به حقوق بشر و ایفای نقش مثبت در جامعه تقویت شود. حکومتها باید برای حل مسائل کودکان، تا آنجا که ممکن است، بدون دخالت دادگاه ولی به لحاظ حقوق بشر و قوانین مدنی، کوشش کنند.
|