پرونده مهرگان: از سال 1993 میلادی، سوم ماه می هر سال، روز آزادی مطبوعات نامگذاری شده است. از این رو پروندۀ این شمارۀ مهرگان به تاریخچه مختصری از روزنامه و روزنامه نگاری در جهان و ایران می پردازد.
وحشت من از روزنامه ها بیش از صد ها هزار سرنیزه است.
ناپلئون بناپارت
هر ساله "گزارشگران بدون مرز" بر اساس استاندارد های موجود به تمامی کشور های دنیا در زمینه "آزادی انتشار" رتبه می دهند. در رده بندی امسال کشور های فنلاند، نروژ، ایرلند و دانمارک به ترتیب در صدر جدول و کشور های اریتره، کره شمالی، ترکمنستان، ایران و برمه به ترتیب یاد شده در انتهای این لیست قرار گرفتند.
تاریخچه روزنامه
تا قبل از اختراع روزنامه در اوایل قرن 17 میلادی، بیانیه های رسمی دولتی در مراکز برخی از امپراطوری ها توزیع می شد. به عنوان نمونه این بیانیه های دولتی در رم باستان توسط ژولیو سزار برای اولین بار در معرض عموم قرار گرفت. این بیانیه ها بر روی صفحات فلزی و یا سنگی حکاکی می شد و در مراکز عمومی شهر نصب می گردید.
در چین باستان و در زمان سلسله هان در قرن های دوم و سوم بعد از میلاد، ورقه های تولید شدۀ دولتی که تای پاو نامیده می شد در محکمه های عمومی توزیع می گردید. بین سال های 713 تا 734 و در زمان سلسله تانگ نشریه "بیانیه دادگاه" که شامل اخبار دولتی بود، تهیه و توزیع می گردید. این بیانیه ها که دست نویس بودند و بر روی پارچه های ابریشمی نوشته می شدند، توسط مامورین دولتی قرائت می شد. در سال 1582 و در دوران سلسله مینگ خبرنامه هایی به صورت خصوصی در شهر پکن چین نیز منتشر می شد.
در اوایل دورۀ اروپای مدرن، نیاز شدیدی برای انتقال اطلاعات برون مرزی وجود داشت. این نیاز منجر به تولید خبرنامه های دست نویس شد. در سال 1556 دولت ونیس خبر نامه های ماهیانه ای انتشار می داد که قیمت آنها یک گازتا بود. این خبرنامه ها دست نویس بودند و تنها اخبار سیاسی، نظامی و اقتصادی را پوشش می دادند.
با تمام این احوال هیچ یک از این نشریات به طور کامل شرایط و ویژگی های یک روزنامه را نداشتند. چرا که برای عموم مردم تهیه نمی شد و همچنین منحصر به چند موضوع خاص بود.
اختراع ماشین چاپ در سال 1456 میلادی و توسط "یوهانس گوتنبرگ" [8] باعث انتشار و توزیع عمومی کتاب انجیل و دیگر کتب و نشریات به صورت گسترده شد. اولین روزنامه در اروپا و در قرن 17 میلادی انتشار یافت. اولین نسخۀ چاپی و دوره ای، نشریه ای بود تحت عنوان مرکوریس گالوبلیجس [9] که به زبان لاتین و در شهر کُلن [10] که امروزه در کشور آلمان قرار دارد به چاپ رسید. این نشریه به طور گسترده ای توزیع می شد و حتی راه خود را به انگلستان نیز باز کرد.
انتشار روزنامه و به عبارت بهتر تولد روزنامه به مفهوم امروزين آن در سال 1650 در لايپزيگ آلمان و با انتشار اينكومند زايتونگن [11] صورت گرفت. اينكومند زايتونگن 6 روز در هفته منتشر می شد، چهار صفحه داشت و ابعاد آن حدود 5/31 در 17سانتی متر بود.
اولین روزنامه ای که به طور دوره ای چاپ می شد، روزنامه ای بود تحت عنوان اکسفورد گازت [12] که در سال 1665 در انگلستان به چاپ رسید. آكسفورد گازت در شهر آكسفورد يعنی در جايی كه دربار انگليس از ترس طاعون در آنجا مستقر شده بود، منتشر می شد. اما وقتی دربار پس از يك سال به پايتخت بازگشت، اين روزنامه نيز نام خود را به لندن گازت [13] تغيير داد. این روزنامه دو بار در هفته چاپ می شد.
اولین روزنامه ای که به صورت روزانه انتشار یافت روزنامه ای بود تحت عنوان "دیلی کورانت" [14] که اولین نسخه آن در سال 1702 میلادی به چاپ رسید. این روزنامه به مدت 30 سال منتشر شد. اولین سردبیر روزنامه دیلی کورانت همچنین اولین زن خبر نگار در دنیا نیز بود. هر چند که بعد از چندین هفته سردبیر این روزنامه عوض شد.
روزنامه سوئدی Post-Och Inrikes Tidningar که PoIT هم نامیده می شود در سال 1645 انتشار يافت. اين روزنامه سوئدی قديمی‌ترين روزنامۀ عصر حاضر درجهان است كه هنوز تا امروز و بدون وقفه به انتشار خود ادامه داده است. البته این روزنامه از اول ژانویه 2007 تنها به صورت اینترنتی و آنلاین در دسترس همگان قرار می گیرد.
پنجاه سال بعد پای روزنامه به آمريكا باز شد و آن زمانی بود كه روزنامه پابليک آكرنسز [15] در سال 1690 در بوستون انتشار يافت. اين روزنامه تنها يک شماره انتشار يافت و به سرعت توقيف شد و به همين دليل است كه تاريخ آغاز انتشار روزنامه‌های مدرن آمريكا را سال 1734 می‌دانند، يعنی زمانی كه مجله هفتگي نيويورک [16] منتشر شد.
اولین روزنامه کانادایی، هالیفکس گزت [17] نام داشت که با 18 سال تاخیر در مقایسه با آمریکا و در سال 1752 انتشار پیدا کرد.
و اما نخستين روزنامهها در بخش شرقی جهان در قرن نوزدهم با عنوان سيدنی گزت و نيو ساوت ادورتايزر [18] در سال 1803 در استراليا منتشر شدند.
در هندوستان اولین روزنامه ای که به چاپ رسید بمبئی ساماچار [19] نام داشت که در سال 1822 انتشار یافت. این روزنامه به دو زبان انگلیسی و گجراتی منتشر می شد.
در ژاپن اولین روزنامه ای که به چاپ رسید نیچی نیچی [20] نام داشت که در سال 1872 منتشر شد.
اگرچه انتشار روزنامهها در آغاز از نظر تعداد چشم‌گير نبود، اما آلمانی زبان‌ها به حدی كه بخواهند بخوانند، روزنامه در اختيار داشتند. در پايان قرن هفدهم حدود هفتاد روزنامه آلمانی زبان در آلمان منتشر می‌شد كه كمی بيشتر از تمام روزنامه‌های منتشر شده در اروپا در آن دوران بود.
در پيشروی پيروزمندانه روزنامهها كه چهار قرن است ادامه دارد، نه تنها روش‌ها و فرايندهای توليد دستخوش تغيير شده، بلكه روزنامهها نيز دچار دگرگونی‌های اساسی شدهاند.
روزنامهها از همان روزهای اوليه كه خبرهايشان را پستچی‌ها می‌آوردند و بدون ويرايش و كنترل و افزودن تحليل و تفسيردراستراسبورگ به چاپ می‌رسید، به تدريج به سوی تبديل شدن به رسانه‌های جمعی حركت كردند تا رسانه‌هايی باشند كه از آزادی مطبوعات در سراسر جهان دفاع می كنند، با تحولات عظيم اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در طول قرن‌ها همگام بوده و گاه به اين تحولات شكل هم داده‌اند.
روزنامه در چهارصد مين سال تولد خود به رسانه‌اي تبديل شده است كه از جنبه شيوه‌های عرضه روزنامه‌نگارانۀ مطالب بسيار ثروتمند است، بسيار آسان خوانده می‌شود، از تصاوير و صفحه‌آرايی مطلوب برخوردار شده است.
اساس روزنامه نگاری
طبق کتاب عناصر روزنامه نگاری [21] نوشته "بیل کواچ" [22] و "تام روزنستایل" [23] نه اصل برای روزنامه نگاری تعریف شده است. یک روزنامه نگار برای اینکه به وظیفه روزنامه نگاری خود به نحو شایسته و بایسته عمل کند و در خدمت اطلاع رسانی آزاد به جامعۀ مدنی خود باشد موظف به راهبردهای های زیر می باشد:
1. اولین وظیفه اصلی هر روزنامه نگار بیان حقیقت است
2. وفاداری به شهروندان
3. بازبینی منظم و دقیق حوادث
4. قضاوت بی طرفانه از اخبار تحت پوشش
5. نظارت بی طرانه از قدرت
6. ایجاد مجمع یا محلی برای شنیدن و رسیدگی به انتقاد های عمومی
7. پوشش جامع و متناسب اخبار
8. تلاش در بکار گیری و ایجاد مصلحت عمومی
9. امکان بکار گیری وجدان شخصی برای تمامی دست اندر کاران این حرفه
10. پیروی از مسئولیت ها و حقوق شهروندی
البته دهمین راهبرد در ویرایش آپریل 2007 این کتاب، به این لیست اضافه شد.
شیوه های روزنامه نگاری و گزارشگری
دو شیوه در امر گزارشگری معمول است:
1. گزارش صریح [24]
2. گزارش ترکیبی [25]
بسیاری از روزنامه نگاران تخصص بیشتری در زمینه تهیه گزارشات ترکیبی دارند و در اکثر روزنامه هایی که به صورت دوره ای چاپ می شوند، گزارشات ترکیبی بیشتر مرسوم است. در گزارشات ترکیبی که معمولا طولانی تر هستند، توجه بیشتری به شیوه های نگارش گماشته می شود. مقالات ترکیبی معمولا با تصاویر، نقاشی و یا دیگر کار های هنری ترکیب می گردند. متن و نوع قلم بکار گرفته شده در مقالات ترکیبی ممکن است که برجسته تر و یا با رنگ بندی های متفاوت نوشته شوند. مقالات ترکیبی معمولا متقاضیان بیشتری دارند چرا که روزنامه نگار علاوه بر صحت گزارش تهیه شده باید آن را جذاب تر نماید تا مورد توجه خواننده قرار گیرد. سرمشق و یا Lead هر مقاله باید به گونه ای باشد که توجه خواننده را به خود جلب کند و در عین حال به خواننده ایدۀ کلی در مورد کل گزارش بدهد.
روزنامه نگاری زرد
تولد "روزنامه نگاری زرد" [26] در دهه 1890 و در نیویورک می باشد. روزنامه "نیویورک سان" [27] اولین نشریه ای است که بیان روزنامه نگاری زرد را از نظر جذب مخاطب و نه محتوای آن پایه ریزی نمود. این روزنامه که به قیمت یک پنی فروخته می شد تنها سعی در جذب خواننده بیشتر داشت. آنها فکر می کردند که حتی یک پنی هم برای خرید روزنامه زیاد است. به همین دلیل روزنامه را با تیتر های بسیار درشت چاپ و آن را در مکان های عمومی نصب می کردند تا حتی رهگذران هم از تیتر اخبار و حوادث مطلع گردند.
در سال 1896 این شیوۀ جذب مخاطب، باعث رقابت بین نشریه ای تحت عنوان "نیویورک مورنینگ جورنال" [28] و "نیویورک ورد" [29]شد. بدین صورت که نیویورک ورد در نشریه خود شخصیت کارتونی خلق کرد و آن را بچۀ رزد [30] نامید. بلا فاضله روزنامه نیویورک مورنینگ جورنال هم سفارش یک شخصیت مشابه را به یک کاریکاتوریست داد و بدین ترتیب بود که پدیده "بچه زرد" متولد و مظهر درگیری این دو روزنامه شد. این درگیری سمبل روزنامه نگاری جنجالی به نام روزنامه نگاری زرد شد.
در روزنامه نگاری زرد هدف تنها جذب مخاطب و فروش بیشتر نشریه است. در این شیوه از روزنامه نگاری به جای تحقیقات دقیق و انعکاس خبر سعی بر قرار دادن تیتر های بزرگی است که تنها چشمان بیننده را به خود جلب نمایند. در اصطلاح امروزی روزنامه نگاری زرد به روزنامه نگاری غیر حرفه ای اطلاق می گردد. هر چند که نباید آن را با انتشار اخبار دروغ اشتباه گرفت.
دیدگاه های روزنامه نگاری در عصر مدرن
در دهه 1920 میلادی که روزنامه نگاری مدرن در حال شکل گیری بود، دو دیدگاه کاملا متفاوت در باره نقش روزنامه نگار و خبر نگار وجود داشت. این دو دیدگاه بر گرفته از سلسله مناظراتی بود که بین نویسنده ای به نام "والتر لیپمن" [31] و فیلسوفی به نام "جان دویی" [32]صورت گرفت.
به اعتقاد لیپمن، خبر نگار ها تنها نقش واسطه و میانجی بین عموم مردم و نخبگان و سیاستگذاران را بازی می کنند. به اعتقاد لیپمن عامه مردم به اندازه کافی با هوش نیستند که توانایی درک موضوعات پیچیدۀ سیاسی را داشته باشند. مضاف بر آن عموم مردم به اندازه کافی در گیر مشکلات روزمره و کاری خود هستند و اهمیتی به مسایل پیچیده سیاسی نمی دهند. به همین دلیل عامه مردم نیاز به خبرنگارانی دارند که این گزارشات پیچیده سیاسی را به زبانی ساده و بی غل و غش برای آنها تبدیل کند. و این تنها نقش روزنامه نگار است.
در دنیای لیپمن، تنها وظیفه روزنامه نگاران این است که عموم مردم را از آنچه که نخبگان (سیاست مداران، قانون گذاران، مامورین دولتی، دانشمندان و محققین و ...) در حال انجام آن هستند مطلع سازند.
از سوی دیگر "جان دویی" معتقد است که عموم مردم نه تنها قابلیت فهم موضوعات و مشکلات ایحاد شده توسط نخبگان را دارندحتی تصمصمات نهایی در بسیاری از موارد نیز باید با توجه به دیدگاه عموم مردم و نظر سنجی از آنها تایید و تثبیت شود.
وی معتقد بود که روزنامه نگار وظیفه مهمتری دارد تا اینکه تنها اخبار و اطلاعات را به جامعه منتقل کند. این طرز فکر، منجر به ایجاد پدیده ای تحت عنوان "روزنامه نگاری عوام" [33] شد.
گزارشگران بدون مرز
گزارشگران بدون مرز [34] یا RWB بنیادی است بین المللی و غیر دولتی که دفتر مرکزی آن در پاریس فرانسه است. هدف اصلی این بنیاد دفاع از آزادی مطبوعات است. این بنیاد توسط "رابرت مِنراد" [35]، "رانی برومن" [36] و روزنامه نگار دیگری به اسم "ژان-کلود گیله باد" [37]در سال 1985 تاسیس شد. هر چند که آنها در مفاهیم بنیادی بنیاد با هم به توافق نرسیدند و رابرت منرادِ الجزایری تبار مقیم فرانسه، به عنوان تنها دبیر کل این بنیاد باقی ماند. رابرت منراد پس از سال ها تلاش شبانه روزی، در سپتامبر 2009 از این سمت کناره گیری نمود و در حال حاضر "فرانسوا ژولیارد" عهده دار این سمت می باشد.
گزارشگران بدون مرز، ایده اصلی خود را از مقاله شماره 19 اعلامیه حقوق بشر سازمان ملل متحد که در سال 1948 تصویب شده بود گرفت. این مقاله در باره "حق آزادی بیان و عقیده" برای همه افراد صحبت می کند.
این بنیاد از حقوق روزنامه نگاران، نویسندگان و تمامی کسانی که آزادی بیان را ممارست می کنند دفاع می کند. لازم به ذکر است، بنیاد گزارشگران بدون مرز بودجه اولیۀ چهار میلیون یورویی خود را تنها از فروش آلبوم های عکسی که توسط نویسندگان مختلف در اختیار این بنیاد قرار گرفته بود تامین نمود.
تاریخچه پر فراز و نشیب مطبوعات در ایران
اولین نشریۀ ایرانی، ۶۹ سال پیش از صدور فرمان مشروطه، در روز دوشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۲۱۶ هجری خورشیدی، معادل یکم می ۱۸۳۷ میلادی، در زمان "محمدشاه قاجار" به همت "میرزا صالح شیرازی"، بعد از سفر به انگلیس و به ترجمۀ تحت اللفظی از واژه Newspaper با نام "کاغذ اخبار" پدید آمد. میرزا صالح شیرازی چاپخانه ای خرید و فنون ساخت و استفاده از مرکب را فرا گرفت و روزنامه خود را تاسیس و گسترش داد.
علي رغم اين که اولين روزنامه ای که به زبان فارسي در ايران چاپ شد، "کاغذ اخبار" بود، اما نقطه عطف روزنامه نگاري ايران انتشار "وقايع اتفاقيه" است. اولین شماره روزنامه "وقایع اتفاقیه" در سال سوم سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار در ۱۸ بهمن ۱۲۲۹ خورشیدی، برابر با ۷ فوریه ۱۸۵۱ میلادی، و به کوشش امیرکبیر منتشر شد. وقايع اتفاقيه به قيمت ده شاهی فروخته مي شد، و اشتراک سالانه آن 24 قران بود. هر يک از دولتمردانی که در آمد ماهيانه وی به 200 تومان می رسيد، موظف بود، 24 قران را بپردازد و مشترک این روزنامه شود. در این روزنامه، اخبار داخلی شامل خبرهای مربوط به دربار، عزل و نصب‌ها، اعطای مقام‌ها، نشان‌ها و امتیازات چاپ می‌شد. در برخی شماره‌ها نیز اخبار رویدادهای شهرهای ایران به چاپ می‌رسید. در بخش اخبار خارجی، اخبار مربوط به کشورهای اروپایی به چاپ می‌رسید. همچنین این روزنامه دارای صفحه حوادث نیز بود.
پس از آن روزنامۀ ایران، روزنامه شرف، روزنامه فرهنگ، روزنامه مریخ و ... پا به عرصه گذاشتند که همگی در زمان ناصرالدین شاه و مظفر الدین شاه قاجار منتشر می شدند. تمام روزنامه های این دوره به طریقه سنگی و با خط نستعلیق، گاه داخل کادر قرار می گرفت و گاه بین دو ستون فاصله گذاری می شد.
بعد از استقرار مشروطیت چهار روزنامۀ روزانه به نامهای "مجلس"، "ندای وطن"، "حبل المتین" و "صبح صادق" در ایران منتشر گردید . روزنامۀ مجلس که اخبار مجلس شورای ملی را منتشر می کرد زیرنظر میرزا محمد صادق طباطبائی، فررزند سید محمد طباطبائی مجتهد که یکی از بانیان مشروطیت ایران است اداره می شد.
بیش از دویست روزنامه در دوران پهلوی وجود داشت. خراسان، عصر جدید، ایران، آیین اسلام، مشروطه و ... در دوران پهلوی اول و اطلاعات، آزادگان، کیهان، نسیم شمال، کارگران و ... در دوران پهلوی دوم.
اولین روزنامه‌نگار ایران
بی‌شک محمد‌صالح شیرازی کازرانی با نشریه "کاغذ اخبار" به عنوان اولین روزنامه‌نگار ایرانی نام خود را در تاریخ مطبوعات جاود‌انه کرد‌ه است. او در زمره د‌ومین گروه دانشجویان اعزام شده به خارج از کشور بود و "کاغذ اخبار" را در عهد قاجار منتشر کرد. نوشته‌های میرزا صالح به ویژه گزارش وی از سفر خود در سال 1227 قمری به اصفهان، کاشان، قم و تهران نشانگر ذوق و د‌انش و همچنین علاقه او به نگارش و روزنامه‌نگاری است. او بعد‌ها در سال 1230 قمری برای تحصیل به انگلستان رفت و پس از چهار سال تحصیل در آن د‌یار و آموختن زبان‌های خارجی انگلیسی و فرانسه و تاریخ و فن چاپ و حکاکی و طرز تهیه د‌وات، به ایران برگشت. او بعد‌ها طی گزارشی با عنوان "سفرنامه انگلیس" به شرح رنج‌های خود طی سفر برای تحصیل پرد‌اخت و آن را به چاپ رساند.
اولین مجله
سابقه چاپ اولین مجله در ایران به دوره قاجار و مجله‌ای به نام "فلاحت مظفری" بر می‌گرد‌د که محتویات آن د‌ربارۀ کشاورزی بود. این مجله در سال 1318 قمری برابر با 1900 میلادی از سوی "اداره کل فلاحت" به چاپ می رسید.
با توجه به اینکه مجله فلاحت شاید عنوان اولین مجله را ید‌ک می‌کشد اما به طور کلی اولین مجله سراسری ایران که مورد توجه عموم قرار گرفت و خوانند‌ه‌های بی‌شماری داشت مجلۀ "اطلاعات هفتگی" است. این مجله با امتیاز اخذ شده در سال 1319، اولین شماره‌اش در فرورد‌ین 1320 خورشیدی با سرد‌بیری احمد شهید‌ی و به بهای تک شماره 2 ریال، منتشر شد. اطلاعات هفتگی مجله‌ای مصور، غیرسیاسی و متین و از آغاز جزو مجله‌های پرتیراژ بود.
اولین مجله سینمایی
اولین نشریه سینمایی ایران را "علی وکیلی" صاحب "گراند سینما" با عنوان "نمایشات سینما" و در سال 1309 خورشیدی منتشر کرد. این مجله به صورت ماهانه در می‌آمد و اخبار سینمای ایران و برنامه گراند سینما و "سینما سپه" را اعلان می‌کرد.
اولین نشریه اد‌بی
اولین مجله اد‌بی، مجله اد‌بی "د‌انشکد‌ه" به مد‌یریت و سرد‌بیری "ملک الشعرای بهار" بود. مجلات "ارمغان" وحید د‌ستگرد‌ی و "مهر" مجید موقر نیز در دوره ای کوتاه منتشر شدهاند. اما تنها نشریه اد‌بی معروف و ماند‌گار آن سال‌ها مجله "یغما" بود که مد‌یرش د‌کتر"حبیب‌الله یغمایی" سی و پنج سال آن را منتشر کرد و خود در روزهای آخر به صورت د‌رد‌ناکی در اوج فقر جان سپرد.
اولین مجله کود‌کان
اولین مجله حرفه‌ای کود‌کان در تاریخ مطبوعات، مجله "کیهان بچه‌ها" است. تا قبل از آن در حوالی سال 1330 شمسی مجله‌ای به نام "بازی" مخصوص د‌انش‌آموزان د‌رآمد که بیشتر از سه شماره د‌وام نیافت و تعطیل شد. اولین شماره مجله کیهان بچه‌ها توسط موسسه کیهان در تاریخ ششم د‌ی‌ماه سال 1335 در تیراژ بیست هزار نسخه و با قیمت پنج ریال منتشر شد، که مورد استقبال قرار گرفت و فعالیت اش تاکنون ادامه داشته است. کیهان برای جذاب کرد‌ن این مجله، بیشتر خطاطان و نقاشان وارد را به کار گرفت و بعد از چند شماره به تیراژ پنجاه هزارتایی رسید؛ مجله‌ای که با مطالب خواند‌نی و جذاب مورد استقبال تمام کود‌کان و د‌انش‌آموزان ابتد‌ایی و حتی متوسطه بود.
اولین نشریه و مجله زنان
سید‌فرید قاسمی در کتاب "اولین‌های مطبوعات ایران" د‌رباره نخستین نشریه اختصاصی زنان در ایران، به نشریه "د‌انش" اشاره می‌کند. او صاحب امتیاز و ناشر این روزنامه را خانم د‌کتر کحال معرفی می‌کند و به قلم خود او در معرفی نشریه اش اینگونه می‌نویسد: "د‌انش روزنامه‌ای است اخلاقی، علم خانه‌د‌اری، بچه‌د‌اری، شوهرد‌اری، مفید به حال د‌ختران و نسوان و به کلی عاری از سیاست و پلتیک‌های سیاسی مملکت که از آن ها سخن نمی‌گوییم. تاریخ انتشار د‌انش، ماه رمضان 1328 قمری است.
اولین مجلات طنز
از اولین‌های مجلات طنز دنیای مطبوعات ایران می‌شود به مجله "بابا شمل" مهند‌س رضا گنجه‌ای اشاره کرد. این مجله عمر کوتاهی داشت و بعد از آن معروف‌ترین مجله دنیای طنز، مجله "توفیق" بود که براد‌ران توفیق آن را منتشر می‌کرد‌ند و این نشریه دارای شهرت و تیراژ بالایی بود. این نشریه در حوالی سال 1347 گرفتار تیغ توقیف شد و مد‌یران آن طی اعلانی تیتر زد‌ند: "توفیق تو قیف شد!"یکی دیگر از مجلات معروف طنز مطبوعات در سال‌های بعد از انقلاب، مجله "گل آقا" بود که "کیومرث صابری فومنی" آن را منتشر می‌کرد.
تا قبل از سال 1332 خورشیدی نشریات و مجله‌ها و روزنامهها به صورت رسمی در اجتماع حضور نداشتند و بیشتر خوانند‌گان نشریات را طبقه خاصی از جامعه تشکیل می‌د‌اد‌ند و به قول معروف نشریات بیشتر در میان روشنفکران دست به دست می‌شد.
از نتايج يك بررسی كه در ماه های مارچ، آپريل و می 2004 در 14 كشور بعمل آمده بود چنين بر می آيد كه مردم دهه اول قرن 21 خبرهاي فوری یا سپات نيوز را از راديو ـ تلويزيون ها به دست می آورند تا روزنامه ها. اين راديوها اينک در سلفون، ساعت دستی و حتي در قلم تعبيه شده اند و بسياري از اين ابزارهای اطلاع رسانی به محض دريافت يك خبر نو، فرد را متوجه آن می سازند. فروش تلويزيون های جيبی نيز در حال افزايش است.
طبق اين بررسی، منبع ديگر؛ موسسات جمع آوری اخبار و مقالات هستند كه آنها را سريعا براي مشتريان خود به ای ميل آنان ارسال می دارند. اين موسسات كه همان دفاتر بريده جرايد سابق هستند برحسب تقاضای مشتريان، اخبار و نظرات را "شخصی" می كنند و ارسال می دارند . بنابراين، يك فرد هر لحظه از همه مطالبي كه در طلب آنهاست و در رسانه هاي سراسر جهان انتشار يافته اند آگاه می شود.
در گزارش نتيجه گيری اين نظر سنجی چنين آمده است:
در شرايط قرن 21، مشتريان روزنامه ها كسانی هستند كه طالب گزارشهاي تحليلی ، مقالات، نامه های مردم، ميزگرد ها، مصاحبه های خيابانی، كسب نظر پيرامون يك موضوع، يك طرح و يك اقدام، و گزارشهای مربوط به جزئيات زندگي و فعاليتهای جوامع شهری هستند. به اين ترتيب مردم دهه قرن 21 از روزنامه همان را می خواهند كه پدرانشان از مجله می خواستند.
البته در این گزارش اشاره ای نشد که مردم از مجله ها چه توقعی دارند!!!
|